Każdy sprawca powinien otrzymać adekwatną karę do popełnionego czynu zabronionego. Nasuwa się więc pytanie, co w sytuacji gdy popełnił tych przestępstw więcej? Wykorzystywana jest wówczas instytucja kary łącznej.
Zasady łączenia kar
Wyróżniamy następujące zasady łączenia kar:
- Zasada asperacji – kara jest wymierzana w granicach od najwyższej z kar jednostkowych do ich sumy;
- Zasada absorpcji – kara najsurowsza „pochłania” pozostałe kary;
- Zasada kumulacji – sumowanie kar.
Przykład zastosowania zasad łączenia kar:
Pani X została skazana za 3 przestępstwa – za pierwsze na karę 3 lat pozbawienia wolności, za drugie na karę 4 lat pozbawienia wolności, za trzecie na karę 3 lat pozbawienia wolności, a za czwarte 5 lat pozbawienia wolności.
Stosując zasadę asperacji Sąd orzeknie karę łączną w wysokości od 5 do 15 lat pozbawienia wolności.
W przypadku zastosowania zasady absorpcji kara łączna wynosić będzie 5 lat.
W oparciu o zasadę kumulacji kara łączna wynosić będzie 15 lat pozbawienia wolności.
Kodeks karny przewiduje system mieszany łączenia kar. W związku z tym wymierzenie kary łącznej jest dwuetapowe. Pierwszy etap obejmuje wymierzanie kar jednostkowych za poszczególne przestępstwa, natomiast drugi wymierzenie kary łącznej.
Jakie kary podlegają łączeniu?
Łączeniu podlegają kary tego samego rodzaju, czyli przykładowo dwie kary pozbawienia wolności (bądź też grzywny lub ograniczenia wolności) orzeczone w odrębnych postępowaniach.
Możliwe jest połączenie kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności. Sąd wymierza wtedy karę łączną pozbawienia wolności w oparciu o założenie, że miesiąc ograniczenia wolności jest równy 15 dniom pozbawienia wolności.
Kiedy kara łączna może znaleźć zastosowanie?
Zgodnie z art. 85 KK w sytuacji, gdy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną.
Pierwszym warunkiem, jaki musi zostać spełniony, jest zatem popełnienie przez sprawcę więcej niż jednego przestępstwa. Łączeniu mogą podlegać także przestępstwa skarbowe.
Drugi warunek dotyczy charakteru wyroków, albowiem powinny być skazujące. Wyroki uniewinniające czy umarzające nie mogą podlegać łączeniu.
Wyrok może być skazujący, wydany w pierwszej instancji – nie musi być prawomocny.
Trzecim i ostatnim wymaganym warunkiem jest jednakowy rodzaj kar. Mogą być także rodzajowo różne, ale muszą podlegać łączeniu.
Istnieje możliwość łączenia ze sobą wcześniej orzeczonych kar łącznych.
Ograniczenia
Art. 86 § 1 Kodeksu karnego wprowadza pewne ograniczenia.
Wyrok łączny nie może być wyższy od:
- 810 stawek dziennych grzywny;
- 2 lat ograniczenia wolności;
- 20 lat pozbawienia wolności.
Od tych ograniczeń istnieją wyjątki:
- jeżeli suma orzeczonych kar pozbawienia wolności wynosi 25 lat albo więcej, a przynajmniej jedna z kar wynosi nie mniej niż 10 lat, wówczas sąd może orzec karę łączną 25 lat pozbawienia wolności;
- jeżeli najsurowszą karą orzeczoną za jedno z przestępstw jest kara 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności, orzeka się tę karę jako karę łączną;
- jeżeli zbiegają się dwie lub więcej kary 25 lat pozbawienia wolności, sąd może orzec jako karę łączną karę dożywotniego pozbawienia wolności.
Środki karne i środki zabezpieczające
Art. 90 KK reguluje kwestię środków karnych i środków zabezpieczających.
Środki karne, przepadek, środki kompensacyjne, środki zabezpieczające oraz dozór stosuje się, nawet gdy orzeczono je tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw.
W sytuacji orzeczenia za zbiegające się przestępstwa pozbawienia praw publicznych, zakazów lub obowiązku tego samego rodzaju sąd stosuje odpowiednio przepisy o karze łącznej.
Który Sąd wydaje wyrok łączny?
Zgodnie z art. 569 § 1 Kodeksu postępowania karnego jeśli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby prawomocnie skazanej wyrokami różnych sądów, właściwy do wydania wyroku łącznego jest Sąd, który wydał ostatni wyrok skazujący w pierwszej instancji, orzekający kary podlegające łączeniu.
